سمینار مهار اجزای غیر سازه ای (وال پست)

در تاریخ بیست آذر ماه هزار و چهارصد و دو سمینار پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰ ( مهار اجزای غیر سازه ای – والپست و راه پله ) توسط سازمان نظام مهندسی استان گیلان در رشت برگزار گردید . سخنرانان این سمینار دو نفر از اعضای رسمی کمیته اجزای غیر سازه ای استاندارد ۲۸۰۰ زلزله ایران بودند .

بر خلاف دفعات گذشته که برای بنده از لحاظ زمانی میسر نبود تا در سمینارهای تخصصی و مهم نظام مهندسی استان گیلان شرکت کنم ، این بار سعادتی شد تا در محضر اساتید بزرگوار ، دوستان و همکاران باشم .

موضوع سمینار ، یکی از جدیدترین و پر چالش ترین موضوعات مرتبط با بحث ساختمان سازی می باشد .
به طور کلی از گذشته تا به حال ، در مقایسه اجزای سازه ای و غیر سازه ای ، به اجزای غیر سازه ای توجه کمتری می شد .

غالبا اکثر آیین نامه ها و مقررات ملی ، تمرکز بسیار زیادی روی موضوع اجزای سازه ای داشتند که در جای خود بسیار مهم می باشد و از واجبات ساختمان سازی است ، اصطلاحا شرط لازم است اما شرط کافی است .

زلزله سرپل ذهاب کرمانشاه :

با توجه به زلزله هایی که در سال های گذشته روی داد ، لزوم توجه به اجزای غیر سازه ای به عنوان یک بحث مهم ، خودنمایی کرد . خصوصا زلزله سرپل ذهاب کرمانشاه در سال ۹۶ رخ داد .
پس از این زلزله ، بسیاری از خبرگان رشته های مرتبط با زلزله در کشور ، ساختمان های تخریب شده را به صورت دقیق مورد بررسی قرار دادند و تقریبا برای اولین بار به موضوع جدیدی رسیدند که در زلزله های مهیب قبل از این در ایران ، با آن مواجه نشده بودند .
در زلزله های مهیبی که در ایران رخ داده بود و باعث

تلفات سنگینی شده بود ، تقریبا همه این زلزله ها در مناطقی روی داده بودند که مصالحی در آن ها استفاده می شد . همین امر موجب شده بود تا مصالح سنتی و دیوارهای سنگین فرو ریخته و در نتیجه فاجعه به وجود بیاید ( مانند زلزله های بم ، منجیل و . . . ) .
اما در زلزله سال ۱۳۹۶ سرپل ذهاب بسیاری از ساختمان ها جدید بودند و از مصالح ساختمان سازی غیر سنتی ( مانند بتن ، میلگرد ) ساخته شده بودند . همین استفاده از مصالح جدید و به تبع آن به کار بردن بتن مسلح در اجزای سازه ای موجب شده بود تا اسکلت اکثر این دست از ساختمان ها سالم بماند .
مسئله دردآوری که موجب اضافه شدن این مقوله به آیین نامه شد تخریب اجزای غیر سازه ای بود به طوری که دیوارهای ساختمان ها به کلی تخریب شده بود . این موضوع فصل جدیدی در ساختمان سازی ایران شروع کرد و آن لزوم توجه توامان به اجزای سازه ای و اجزای غیر سازه ای بود .

پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰

همان طور که در بالا ذکر شد قبل از زلزله سال ۱۳۹۶ در سرپل ذهاب کرمانشاه ، توجه همه مقررات و آیین نامه های مرتبط با ساختمان سازی به اجزای سازه ای بود .
ولی از این اتفاق به بعد مجموعه دستگاه های مرتبط با قانون گذاری ساختمان در کشور به فکر مقاوم سازی دیوارها و سایر اجزای غیر سازه ای افتادند .
 این امر موجب شد تا یکی از مهم ترین و بنیادی ترین قوانین مرتبط با این موضوع در سال ۱۳۹۸ ، تحت عنوان پیوست ششم آیین نامه ۲۸۰۰ زلزله ایران تصویب و ابلاغ شود .
در این پیوست استفاده از مواردی اجبار شده است که با استفاده از آن ، مقاومت اجزای غیر سازه ای در

ساختمان افزایش می باید . یکی از این موارد وال پست ( وادار ) می باشد .
تا قبل از این پیوست ، استفاده از والپست اجباری نبود و هم چنین جزییات دقیقی هم برایش وجود نداشت .

وال پست

وال پست ها غالبا در دیوارهای خارجی ، تیغه های داخلی و پنجره ها به کار می روند . وظیفه والپست ، یکپارچه کردن دیوار و نگهداری از آن حین زلزله می باشد .

 باید این موضوع را در نظر داشت که موضوع والپستبرای مقاوم سازی دیوار ها بسیار مفید است اما در کل ، موضوع جدیدی در آیین نامه می باشد و به احتمال زیاد در آینده دستخوش تغییراتی خواهد شد .
به طور کلی چهر نوع اتصال در والپست ها وجود دارد :
– اتصال مفصلی
– اتصال کشویی
– اتصال تلسکوپی
– اتصال گیردار
هر کدام از این اتصال ها در موقعیت خاصی مورد استفاده قرار می گیرد .

          اتصالات مورد استفاده در والپست ها

 

بلوک سفالی

در این مطلب قصد بیان مباحث به صورت کاملا تخصصی نداریم ، اما به طور مختصر به مباحث عنوان شده در اسن سمینار می پردازیم . یکی از این موارد لزوم تغییر و بهبود مصالح مصرفی در ساختمان سازیِ رایج در کشورمان می باشد .

یکی از این مصالح بلوک سفالی است که در زلزله اثر مطلوبی ندارد . شاید در اینده استفاده از بلوک سفالی در دیوارها منع شود .

سایز مقاطع در وال پست

مورد دیگری که شاید در آینده به پیوست ششیم استاندار ۲۸۰۰ اصافه شود ، موضوع مشخص نمودن کلیه سایز مقاطع مصرفی می باشد که در آیین نامه فعلی ، محل مصرف مشخص است اما سایز آن ها دقیقا معلوم نیست .

نما در ساختمان سازی

مورد بسیار مهمی که در کشورهای پیشرفته در امر ساخت و ساز منسوخ شده ولی در ایران هنوز اجرا می شود ، اجرای نما به صورت تَر است .
بهتر است توضیح مختصری در این زمینه داده شود . به طور کلی اجرای نما در ساختمان به دو طریق تَر و خشک می باشد . حالت تَر به صورتاجرا با ملات است و حالت خشک به صورت مکانیکی ( معمولا با پیچ و مهره ) اجرا می شود .
در حالت تر که اجرا با ملات است ، همیشه امکان ریزش وجود دارد حتی با وجود اجرای اسکوپ و . . .  اما در اجرا به صورت خشک ، چون نما به شکل مکانیکی ( فاقد ملات ) اجرا شده است ، اگر درست و اصولی اجرا شده باشد ، دیگر خطری از بابت سقوط ندارد .

میز لرزه

در مدل سازی که اخیرا در میز لرزه انجام شده است ، یک ساختمان کامل هم از لحاظ سازه ای و هم از لحاظ غیر سازه ای ساخته شده است .
هم چنین دیوارهای آن برابر پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰ با استفاده از والپست مقاوم سازی شده است . نمای این ساختمان سنگی است و به صورت تر ( با ملات ) اجرا شده است . برای مدل سازی ، زلزله بم به این ساختمانی که روی میز لرزه قرار دارد وارد می شود .

سوال مهم اینجاست :

اولین قسمت از ساختمان که  تخریب می شود کدام قسمت آن است ؟

همان طور که انتظار می رود ، اولین قسمتی که در این ساختمان تخریب می شود همان بخشِ نمای سنگی ساختمان است که با ملات به اجرا در آمده است . این تخریب به حدی است که کلیه سنگ های استفاده شده در نما سقوط می کنند .
ستون کوتاه
از دیگر مواردی که در این سمینار مطرح گردید ، لزوم تلاش برای به حداقل رساندن و یا حذف پدیده ستون کوتاه در طراحی و اجرای ساختمان می باشد که امکان در نظر گرفتن ضوابطی قانونی برای برطرف کردن این مشکل وجود دارد .
( ستون کوتاه معمولا در راه پله ها و هم چنین طبقه ای که در آن اختلاف ارتفاع داریم ایجاد می شود )

الیاف  AR GLASS

نکته مهمی که در والپست ها وجود دارد این است که الیاف ( مش الیافی ) می تواند جایگزین مناسبی برای والپست ها باشد . اما باید این موضوع مهم را در نظر گرفت که در درجه اول ، حتما باید از الیاف AR GLASS استفاده شود ود در درجه دوم ، حتما باید این شبکه الیافی به درستی اجرا شود .