سمینار تخصصی اشتباهات رایج در طراحی و اجرای سازه‌های بتنی” – با تدریس دکتر امیر طه نوروزی
کاور بتن
اینجانب معین فلاح رهبر در تاریخ ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ ساعت ۱۷:۰۰ در سمیناری تخصصی با عنوان « اشتباهات رایج در طراحی و اجرای سازه های بتنی » که توسط سازمان نظام مهندسی استان گیلان برگزار شد شرکت کردم .
انواع دال بتنی
این سمینار که با حضور جمعی از مهندسان عمران ، معماران ، ناظران و پیمانکاران برگزار گردید ، توسط جناب دکتر امیر طه نوروزی ، از اساتید برجسته و متخصص در حوزه سازه های بتنی ، ارائه شد .
توضیحات و ضخامت ستون فولادی
هدف از برگزاری این سمینار ، بررسی چالش ها و خطاهای متداول در فرآیند طراحی ، نظارت و اجرای سازه های بتنی بود تا مهندسان با دید بازتر و درک علمی‌تر بتوانند کیفیت پروژه های عمرانی را افزایش دهند و از بروز خسارات سنگین در آینده جلوگیری کنند .
آویز تیر
مقدمه ای بر اهمیت دقت در طراحی و اجرای سازه های بتنی
دکتر نوروزی در آغاز سمینار تأکید کردند که هر پروژه عمرانی ، مجموعه‌ای از تصمیمات فنی و مدیریتی است که نتیجه آن ، ایمنی و دوام سازه در برابر بارهای ثقلی و جانبی است .
جدول مربوط به مقاطع فولادی
در همین راستا ، ایشان جمله‌ای کلیدی بیان کردند که :
« ما به کارفرما داده می دهیم و تصمیم گیری با کارفرماست و هم چنین مسئولیت نیز با کارفرماست » .
کاور بتن تیر
این جمله یادآور یک نکته مهم در نظام فنی و اجرایی کشور است ؛ مهندس طراح موظف به ارائه داده های دقیق و علمی است ، اما انتخاب نهایی مصالح ، روش اجرا یا هزینه ها ، بر عهده کارفرماست ( البته استفاده از مصالح استاندارد برابر با مقررات ملی ساختمان خارج از این موضوع می باشد ) .
راه پله
این اصل در مبحث دوم مقررات ملی ساختمان ( نظامات اداری ) نیز به صراحت ذکر شده است .
طراحی نرم افزاری
ترکیب بتن و نقش افزودنی ها
در بخش دیگری از سمینار ، دکتر نوروزی با بیانی ساده و علمی ، به بررسی ترکیب بتن پرداختند و جمله ای به‌یاد ماندنی گفتند :
« بتن ترکیبی است از سنگدانه ، آب ، سیمان و افزودنی ( اندکی شعور ) »
این جمله در عین طنز ، نکته ای عمیق دارد . زیرا بخش عمده‌ای از مشکلات در بتن ریزی و کیفیت نهایی بتن ، ناشی از بی‌توجهی به اصول علمی و رفتار مکانیکی این ترکیب است .
سمینار نظام مهندسی
ایشان توضیح دادند که افزودنی‌ها – از روان‌کننده ها گرفته تا زودگیرها و دیرگیرها – ابزارهایی برای بهبود کارایی و دوام بتن هستند ، اما متأسفانه در برخی پروژه ها ، بحث درباره نوع افزودنی یا مقدار مصرف آن ، به سطح چانه زنی های غیر حرفه‌ای می رسد .
سمینار نظام مهندسی
در همین خصوص دکتر نوروزی با تاکید گفتند :
« در مورد افزودنی نگذاریم کسی با ما به عنوان مهندس چونه بزند و سطح بحث آن قدر پایین بیاید . »
به بیان دیگر ، تعیین نوع افزودنی بتن باید صرفاً بر اساس محاسبات فنی و آیین‌نامه بتن ایران (آبا) انجام شود ، نه بر اساس سلیقه یا فشار کارفرما یا پیمانکار .
افزودنی بتن
در آیین نامه آبا بند هایی مشخص برای استفاده از مواد افزودنی مانند ASTM C494 ذکر شده است که باید دقیقاً رعایت شوند .
سمینار نظام مهندسی
محدودیت ارتفاع در بتن ریزی
یکی دیگر از محورهای مهم این سمینار ، بررسی محدودیت ارتفاع در بتن ریزی ستون ها و دیوارها بود.
سمینار نظام مهندسی
دکتر نوروزی بیان کردند که :
« محدودیت ارتفاع در بتن ریزی برای بتن عادی است ، اما برای بتن با افزودنی این ارتفاع می‌تواند تغییر کند و افزایش یابد » .
ضوابط گروه میلگرد
طبق استاندارد ها ، در بتن ریزی عادی ، ارتفاع مجاز سقوط بتن بدون جداشدگی حدود ۱.۵ متر است .
اما با استفاده از افزودنی های مناسب مانند فوق روان‌کننده ها ، می‌توان این مقدار را تا مقدار بسیار زیادی افزایش داد ، به شرطی که اسلامپ بتن نسبت آب به سیمان و زمان گیرش کنترل شود . این موضوع در بند های مربوط به بتن ریزی در آیین نامه بتن ایران ( ویرایش ۱۴۰۰ ) نیز به تفصیل آمده است .
سمینار نظام مهندسی
ایشان تأکید کردند که در پروژه های بزرگ ، قبل از هر بتن‌ریزی باید طرح اختلاط بتن (Mix Design) به تأیید مهندس مشاور برسد و در صورت استفاده از افزودنی ها ، نتایج آزمایشگاهی مانند مقاومت فشاری ۷ و ۲۸ روزه بررسی گردد .
بررسی عملکرد تیرچه های بتنی در زلزله ها
در ادامه ، موضوع تیرچه بتنی مورد بحث قرار گرفت . دکتر نوروزی با اشاره به تجربه زلزله های اخیر در کشور گفتند :
« تیرچه بتنی امتحان خود را در زلزله ها پس داده است » .
این جمله بیانگر آن است که تیرچه های بتنی استاندارد در صورت طراحی صحیح بر اساس آیین‌نامه ۲۸۰۰ و مبحث نهم مقررات ملی ، عملکرد قابل قبولی در برابر بار های جانبی زلزله دارند . در مقابل ، استفاده از تیرچه های غیر استاندارد یا تولید شده بدون نظارت ، یکی از عوامل اصلی خرابی سقف ها در زلزله ها بوده است.
دکتر نوروزی بر ضرورت کنترل کیفیت بتن تیرچه ، میلگرد کششی ، میلگرد عرضی ( زیگزاگ ) و رعایت طول مهاری تأکید کردند . ایشان هم چنین توصیه کردند که مهندسان ناظر در هنگام بازدید از کارگاه ها ، به جزئیاتی مانند : نحوه تکیه گاه تیرچه روی دیوار ، ارتفاع بلوک پر کننده و ضخامت بتن پوششی دقت بیشتری داشته باشند .
مسئولیت پذیری مهندسان در پروژه های عمرانی
در بخش پایانی سمینار ، دکتر نوروزی به مسئله ای اخلاقی و فنی اشاره کردند :
مهندسان باید در تصمیم گیری های پروژه ، <دانش ، تجربه و وجدان حرفه‌ای<span;> را ملاک قرار دهند . اگر چه تصمیم نهایی با کارفرماست ، اما وظیفه مهندس ارائه‌ی راهکار های علمی و مستند است . به بیان دیگر ، امضای مهندس یعنی تعهد به ایمنی جامعه .
ایشان به صراحت گفتند که هر تصمیم اشتباه در طراحی یا اجرا می‌تواند خسارتی جبران ناپذیر به جان و مال مردم وارد کند و این تاکید با این جمله ارتباط زیادی دارد :
« امروزه ، مهندسی یعنی ترجمه کردن علم به زبان ایمنی » .
جمع بندی و نتایج سمینار
سمینار « اشتباهات رایج در طراحی و اجرای سازه های بتنی » با استقبال گسترده شرکت کنندگان همراه بود و در پایان ، پرسش و پاسخ های تخصصی میان مهندسان حاضر و دکتر نوروزی انجام شد .
نکات کلیدی این سمینار را می‌توان در چند جمله خلاصه کرد :
کارفرما تصمیم گیرنده است ، اما مهندس باید آگاهانه داده های علمی ارائه دهد .
افزودنی های بتن باید علمی و بر اساس آیین نامه انتخاب شوند .
ارتفاع مجاز بتن ریزی تابع نوع بتن و افزودنی است .
تیرچه های بتنی استاندارد در زلزله عملکرد مطلوبی دارند .
وجدان حرفه‌ای مهندس مهم ترین ابزار ایمنی سازه است .
